به گزارش سرویس کتابخانه «خبرنامه دانشجویان ایران»؛ موضوع فلسطین و اشغال قدس شریف، از ابتدای اشغالگری رژیم صهیونیستی موضوع مورد توجه مردم دنیا و به ویژه روشنفکران و هنرمندانی بوده است که قلبی برای تپیدن در سینه داشتهاند. از پزشکان اروپایی و خبرنگاران و عکاسان و مستند سازان و فیلم سازان بگیرید تا کسانی که دست به قلم دارند به این واقعه واکنش نشان دادهاند درباره این اتفاق دردناک و ظلم بشر قرن بیست و یکم بر هم نوعانشان نوشتهاند.
با وجود گذشت بیش از هفتاد سال از اشغال سرزمین فلسطین هنوز بسیاری از مردم و حتی دانشجویان و اهالی علم و تحقیق در سرتاسر جهان از تاریخ، عوامل و انگیزههای غصب این سرزمین اطلاعات دقیقی ندارند. از طرفی کتاب های درباره مقاومت فلسطین نیز بیشتر به تاریخ اسرائیل و آیین یهود پرداختهاند و تصویر درستی از جامعه فلسطینیان، دغدغهها و مسائلی که با آن دستوپنجه نرم میکنند، ارائه نمیدهند. در ادامه آنچه که در این گزارش خواهید خواند، مروری است بر معرفی کتابهایی که در میان انبوه کتابهای منتشر شده در این موضوع محبوبترینها و پرفروشترین ها هستند، برخی نیز تا کنون به زبان انگلیسی و غالبا در آمریکا درباره فلسطین منتشر شده است.
«فلسطین از منظر آیتالله خامنهای» کتابی که سعید صلحمیرزایی از میان بیانات مقام معظم رهبری آن را گردآوری کرده و در انتشارات انقلاب اسلامی به چاپ رسیده، کتابی است که از منظر آیتالله خامنهای به فلسطین نگاه کرده است. در ابتدای این کتاب مقدمهای از علیاکبر ولایتی پیرامون فلسطین و نقش و جایگاهش در امت اسلامی آمده است و در مطالب کتاب به موضوعاتی چون آینده فلسطین، راههای حل مسئله فلسطین و شبهات مربوط به فلسطین در کلام و نگاه رهبر معظم انقلاب پرداخته است.
این کتاب شامل بیانات آیتالله سیدعلی خامنهای در دومین برگزاری روز قدس انقلاب اسلامی مصادف با ۱۳۵۹.۰۵.۱۷ است و در ۸ بخش «کلیات»، «شکستها و پیروزیها»، «مسئولیتها»، «جنایات»، «راهحلها»، «قهرمانان» «روشنگری»، «آینده روشن» به بیان دیدگاه رهبر در مسئله فلسطین پرداخته است.
کتاب «زخم داوود» نوشته سوزان الوالهوی و ترجمه فاطمه هاشمنژاد است که انتشارات آرما آن را به چاپ رسانده است. این رمان در سال ۲۰۰۹ به عنوان پرفروشترین رمان فرانسه انتخاب شده و به ۲۶ زبان زنده دنیا ترجمه شده است. این کتاب مسائل انسانی و اجتماعی را میان حوادث جنگ روایت میکند و داستان آن در رابطه با زندگی چهار نسل از یک خانواده است.
شخصیت اصلی داستان این کتاب دختری فلسطینی به نام «امل» است که در کودکی با حملات وحشیانه اسرائیل مواجه میشود و خانوادهاش را از دست میدهد. در این کتاب تاریخ فلسطین از آغاز اشغال تا زندگی در اردوگاههای آوارگان در قالب داستان ترسیم شده است. موضوع مقاومت مردم فلسطین موضوع اصلی کتاب است و انتقادهایی نیز به کمکاری جامعه عرب در مسئله فلسطین پرداخته و نویسنده از منظر جدیدی به فلسطین نگاه کرده است.
کتاب «من رام الله را دیدم» کتابی است از اشعار مرید البرغوثی به زبان انگلیسی. مرغوثی بعد از جنگ شش روزه اعراب با اسرائیل از زندگی در فلسطین منع شد و ۳۰ سال از عمرش را در تبعید بود و روزگار را دور از کشورش در شهرهای مختلف دنیا گذارند. به طوری که به گفته خودش نه شهروند جایی بود نه مهمان و نه گردشگر. او را به چشم یک تبعیدی و پناهنده نگاه میکردند و هیچ جای امنی برایش وجود نداشت. تا اینکه او پس از ۳۰ سال به کشورش و شهر روزگار جوانیاش رام الله برگشت، اما دیگر آن شهر را نشناخت. شعرهایی که البرغوثی در مواجه با این وضعیت سروده است در این کتاب آمده و متاثر از مرور او بر خاطراتش است و اینکه او در این مدت نه تنها از میهنش تبعید شده بلکه حتی از یک محل سکونت همیشگی و جایی انسانی برای اقامت هم محروم بوده است. کتاب «من رام الله را دیدم» از نظر مخاطبان انگلیسی زبان و ناآشنا با وضعیت فلسطین هم بسیار تاثیرگذار و انسانی توصیف شده که در عین حال به درک وضعیت خاورمیانه امروز کمک میکند. این کتاب که برای نخستین بار در سال ۱۹۹۷ منتشر شد اما بارها تجدید چاپ و برنده جایزه ادبی نجیب محفوظ هم شده است.
«صبحها در جنین» نیز کتاب دیگری است که به زبان انگلیسی و در آمریکا منتشر شده و تا کنون بسیاری از خوانندگان را تحت تاثیر قرار داده است. نویسنده این کتاب سوزان ابوالهوا است و کتاب از نظر تاثیرگذاری و احیای هویت فلسطینیان هم رده رمان بادبادک باز خالد حسینی ارزیابی شده است. داستان این کتاب درباره خانواده ابوحجاز است. آنها در سال ۱۹۴۸ به زور از روستای محل زندگیشان بیرون رانده و به اردوگاه آوارگان در جنین برده میشوند. این کتاب در چاپهای ابتداییاش با نام «جای زخم داوود» منتشر شده بود ولی از سال ۲۰۱۰ با نام «صبحهای جنین» منتشر میشود.
« پاکسازی قومی فلسطین» هم کتاب پرطرفدار دیگری به قلم ایلان پاپه است. پاپه یک یهودی ساکن در سرزمینهای اشغالی است که در حوزه تاریخ صاحب نام و صاحب نظر است و کتاب او، او را به عنوان یک تاریخدان بسیار شجاع بر سر زبانها انداخت. او در مقدمه کتابش نوشته است که بعد از هولوکاست بزرگترین جنایت علیه بشریت در فلسطین رخ داد و این جنایات همچنان ادامه دارد. پاپه معتقد است که در دنیا مدرن امروز کمتر اتفاق و جنایتی از نگاه مردم دنیا دور میماند اما تا کنون جنایتی به این وسعت وجود نداشته که به راحتی از حافظه جهانی پاک شود و این جنایت همان موضوع فلسطین و پاکسازی قومی از سال ۱۹۴۸ است.
او در کتابش توضیح میدهد کاری که اسرائیلیها در سال ۱۹۸۴ انجام دادند دقیقا مشابه کار نازیها برای از بین بردن دیگر نژادها است. او به جنایاتهای اسرائیل اشاره میکند که تنها در سال ۱۹۴۸ ، ۸۰۰ هزار نفر بیخانمان و ۵۳۱ روستا نابود شدند. نویسنده سپس درباره نقش سازمان ملل و بی توجهی به حقوق مردم فلسطین اشاره می کند و از عدالتی صحبت میکند که خبری از ان در سازمان ملل نیست. این کتاب در سال ۲۰۰۶ منتشر شده است.
«غزه از بازگشت مینویسد» هم کتاب پرمخاطب دیگری است که داستانهایی کوتاه از ۱۵ داستان نویس جوان ساکن در غزه را در خود دارد. این نویسندههای جوان که از محاصره غزه رنج بسیار بردهاند و در فضای غم انگیز غزه متولد شده و رشد یافتهاند، راوی داستانهای متعدد و از جنبه های مختلف در غزه هستند و البته تجاوز سال ۲۰۰۸- ۲۰۰۹ اسرائیل به غزه که به جنگ ۲۲ روزه معروف شد، تاثیر بسیار زیادی بر فضای داستانهای این کتاب گذاشته است. نویسندگان این کتاب، به این مجموعه به عنوان وسیله ای برای رساندن صدای خود به جهانیان نگاه کردهاند و از پدران و مادران و کودکانی گفتهاند که از کوچکترین امکانات محروم بوده، هدف حملات اسرائیل قرار گرفتهاند و در بدترین شرایط سعی کردهاند، زنده بمانند. « غزه از بازگشت مینویسد» خوانندهها را با زندگی واقعی و مسائل پیش روی مردم این منطقه مواجه می کند. این کتاب در سال ۲۰۱۴ و کمی پیش از شروع حملات اخیر اسرائیل به غزه منتشر شد و نویسندگان جوان غزه ای با این کتاب واقعیت غزه و آنچه را که بر مردم این سرزمین میرود، به عنوان گواه پیش روی وجدانهای جهانی قرار دادهاند.
کارتر اسرائیلیها را مقصر دانسته است
اما در بین همه کتابها عنوان جنجال برانگیزترین و حاشیهایترین کتاب به کتاب جیمی کارتر رئیس جمهور سابق آمریکا تعلق میگیرد. کتابی که در آمریکا و دیگر کشورهای دنیا سرو صدای زیادی به پا کرد و جنجالهای زیادی را برانگیخت و نسخههای فراوانی از آن به فروش رفت. در این کتاب جدای تفکری که از رئیس جمهور سابق آمریکا انتظار میرود و آن هم به رسمیت شناختن اسرائیل و تلاش برای برقرار کردن صلح بین فلسطینیان و اسرائیل البته با نسخه آمریکایی است، نکاتی آمده است که خشم صهیونیستهای سراسر دنیا را برانگیخت! کتاب جیمی کارتر با نام «فلسطین: صلح نه تبعیض» حاوی نکات جالبی است و خیلیها معتقدند کاتر در این کتاب به نکات تاریخی درباره سیاست خارجی آمریکا اشاره کرده است که معمولا سیاست مداران آمریکا از گفتن آن طفره میروند.
اما در میان کتابهای منتشر شده درباره وضعیت فلسطین کتابهای پرفروشی هم وجود دارند که سعی کردهاند به نوعی به تلطیف فضا بپردازند و هم فلسطینیان و هم ساکنان سرزمینهای اشغالی را به نوعی قربانی سیاستهای غلط دولتهای استعمارگر بدانند ونشان دهند عملا مردم فسلطین با یهودیانی که به خاطر جنگ به سرزمینهای اشغالی آمدهاند، دشمنی ندارند.
یکی از معروفترین و البته پرفروشترین این کتابها، «درخت لیمو: یک عرب،یک یهودی و قلب خاورمیانه» نام دارد که به قلم سندی تولان نوشته شده است. ماجرای این کتاب در سال ۱۹۶۷ اتفاق میافتد؛ زمانی که بشیر یک جوان ۲۵ ساله فلسطینی با مشقتهای زیاد به سرزمینهای اشغالی سفر میکند تا خانه سنگی و درخت لیموی حیاط این خانه را بعد از ۱۹ سال آوارگی و بیرون راندن آنها از سرزمینشان ببیند. وقتی او به آنجا میرسد میبیند خانهشان توسط یک خانواده یهودی اشغال شده که آنها هم یک پسر همسن و سال خود او دارند و آنها هم به اجبار از اروپا و در اثر عواقب جنگ جهانی دوم به این سرزمین آمده اند. ادامه داستان هم در این فضا پیش میرود که این دو پسر فلسطینی و یهودی با هم دوست میشوند. این کتاب سرشار از روایتهای دقیق نویسندهاش از تاریخ شفاهی و مفهومهای تاریخی است و با مهارت بسیار نوشته شده است.
ده غلط مشهور درباره اسرائیل که باید بدانید
اگر میخواهید باورهای رایج و اشتباهتان درباره اسرائیل را اصلاح کنید، مطالعه کتاب ده غلط مشهور درباره اسرائیل به نویسندگی ایلان پایه و ترجمه وحید خضاب را به شما پیشنهاد میکنیم. این کتاب کمک میکند تا به شناخت درست و دقیقی درباره اسرائیل برسید و آن را در تحلیل و بررسی اخبار روزمره به کار بگیرید. ایلان پایه خود یهودی و دارای تابعیت اسرائیل است و تحقیقات بسیاری درباره قضیه فلسطین دارد. به خاطر دیدگاه محققانه و منصفانه او در این زمینه میتوان فارغ از دین و تابعیت او، آثارش را مطالعه کرد. شیوه ابتکاری ایلام پایه برای بیان نظراتش در این کتاب به این نحو است که دو دسته از مطالب واقعی و غیرواقعی درباره اسراییل را روبهروی هم قرار میدهد و سپس با استفاده از مستندات تاریخی و دلایل روشن، بین صحت آن مطالب، مقایسه زیبایی انجام میدهد طوری که خواننده کتاب قدم به قدم با دلایل اشتباه بودن یک دسته مطالب آشنا میشود و با دلایل مستند، تعاریف تازه را میپذیرد. نویسنده برای اینکه مخاطب با دستهبندی سادهتری کتاب را دنبال کند، مطالب غلط رایج را در سه دستهبندی گذشته، حاضر و آینده تقسیم میکند.
کتاب « متاستاز اسرائیل» به نویسندگی کوروش علیانی، جنگ اسراییل و اثرات اقتصادی و اجتماعی آن را بر جامعه فلسطین توضیح میدهد. این زاویه دید را از کمتر نویسنده و محققی درباره جنگ اسراییل شنیدهایم. نویسنده میگوید در نگارش این کتاب تحت تأثیر سه شخصیت است: امام خمینی، عبدالله شهبازی و خانمی یهودی که به خاطر عقاید ضدصهیونیستی آقای نویسنده با بدگویی مفصل از خجالتش درآمده بود. نویسنده تأکید میکند که جنگ اسراییل را نباید جنگ یهودیت علیه فلسطینیان دانست؛ بلکه یادآور میشود که حتی آیین یهود و یهودیان هم از عقاید صهیونیستی آسیب دیده و میبیند.
کوروش علیانی در این کتاب درباره مقاومت فلسطین، تاریخچه تشکیل دولت اسراییل را از ۱۴۰ سال پیش پی میگیرد و گزارشات رسیده تا سال ۱۳۹۹، یعنی سال نگارش کتاب ادامه میدهد. به گفته خود نویسنده کتاب متاستاز اسرائیل حاصل یک دهه تحقیق او در زمینه اسراییل و صهیونیسم است. نویسنده سعی میکند با استفاده از عنصر «روایت»، داستان شخصیتها و نهادهای تأثیرگذار در برپایی دولت اسراییل را توضیح دهد. همین ویژگی باعث میشود تا یکنواختی و کسالت نظریات تاریخی و سیاسی را نداشته باشد و بالعکس کشش لازم برای ادامهدادن به مطالعه را برای مخاطب حفظ کند.
روایت تاریخی از تاریخچه فلسطین
دکتر محسن محمد صالح در شش فصل کتاب « قضیه فلسطین» از پیشینه تاریخی و تحولات معاصر فلسطین سخن میگوید. دکتر محمد صالح از برجستهترین محققان و مورخان تاریخ فلسطین است که در هر فصل از کتابش به برهه زمانی خاصی از تاریخ فلسطین میپردازد و شرایط حاکم بر آن زمان را تشریح میکند. از جمله مهمترین مسائلی که نویسنده به آن تأکید میکند مسئله بحران کنونی خاورمیانه عربی و جدال میان اسرائیل و اعراب و ریشهیابی و تبیین این موضوع است.
جمعبندی
در این مطلب سعی شد محاطبان را با بهترین کتابها درباره مقاومت فلسطین آشنا کرد. مطالعه این کتابها در اینکه دیدگاههای اشتباه رایج درباره موضوع فلسطین را به کنار گذاشت و جایش را با اعتقادی محکم به مقاومت و پایداری فلسطین در مقابل رژیم صهیونیستی پر کرد. مردم با اراده فلسطین اکنون به یاری و همفکری آزادیخواهانی آگاه همچون شما در سرتاسر جهان نیاز دارند تا به آرمان آزادی کامل این سرزمین جامه عمل بپوشانند.
